Kemoterapi Nedir?

Kemoterapi Hakkında Genel Bilgi



Kemoterapi bazı kanser tipleri için kullanılan bir tedavidir. Bu bölümde kemoterapi hakkında bilgi verilecektir. Kanser denildiğinde lösemi ve lenfoma gibi kanserleri belirtmektedir.

Kemoterapi kanser hücrelerini yok etmek için kullanılan kanser karşıtı (sitotoksik) ilaçların kullanılmasıdır.

50'den fazla kemoterapi ilacı bulunmaktadır. Bazıları tek başına verilir, fakat çoğunlukla birçok ilaç birlikte verilir. Buna kemoterapi kombinasyonu denilir.
Verilen kemoterapi tedavisi birçok şeye dayanır, ama başlıcaları şunlardır:

• Kanserinizin tipi
• Kanserin vücudunuzda nerede başladığı
• Kanser hücrelerinin mikroskop altında nasıl göründüğü
• Kanserin başka organlarınıza yayılıp yayılmadığı.

Kemoterapi sadece bazı kanser tiplerinin tedavisinde yalnız olarak kullnılır. Ameliyat, radyoterapi, hormon tedavisi, biyolojik tedavi gibi diğer tedavi yöntemleriyle birlikte de kullanılabilir.

Kemoterapi İlaçları Nasıl Çalışır?

Kemoterapi ilaçları kanser hücrelerinin bölünmesini ve çoğalmasını durdurur. İlaçlar kanda taşınırken vücutta herhangi bir yerdeki kanser hücresine ulaşır. Aynı zamanda bazı sağlıklı hücreler tarafından da alınırlar. Sağlıklı hücreler kemoterapinin verdiği zararı onarabilirler, ancak kanser hücreleri onaramaz ve ölürler.

Farklı kemoterapi ilaçları kanser hücrelerine farklı yollarla zarar verirler. Eğer ilaç kombinasyonu kullanılırsa, her bir ilacın kullanılmasının sebebi bu farklı etkileridir.

Maalesef, kemoterapi ilaçları vücudunuzdaki bazı sağlıklı hücrelere etki ederken rahatsız edici yan etkilere neden olurlar. Bununla birlikte, sağlıklı hücrelere verdiği zarar geçicidir ve çoğu yan etki tedavi bittikten sonra ortadan kalkar.

Özellikle vücuttaki belli bölgelerdeki sağlıklı hücreler kemoterapi ilaçlarına duyarlıdır. Bu bölgeler şunları içerir:

• kemik iliği (kan hücrelerini yapar)
• saç folikülleri
• ağız içi tabaka
• sindirim sistemi

Kemoterapi genellikle bir seri tedavi devreleri şeklinde verilir. Her devreden sonra bir dinlenme süresi vardır. Kemoterapi devresi ve ardındaki dinlenme süresi 'kür' olarak bilinir.

Her kemoterapi evresi kanser hücrelerinin çoğunu yok eder, dinlenme süresi ise normal hücrelerin ve dokuların iyileşmesini sağlar.

Neden Kemoterapi Verilir?

• Bazı kanser tipleri için kemoterapi bütün kanser hücrelerini yok eder ve hastalığı tedavi eder.
• Ameliyat ya da radyoterapiden sonra kalan tüm kanser hücrelerini öldürmek için verilebilir.
• Başka tür bir tedaviden önce (ameliyat gibi) kanseri küçültmek için verilebilir.
• Ayrıca kanseri küçültüp ve kontrol altına alarak belirtileri azaltmaya ve ömrü uzatmaya yardım etmek için de verilebilir. Bu, palyatif kemoterapi olarak bilinir.

Kemoterapi Ne Zaman Kullanılır?

Ameliyattan önce

Ameliyat sırasında kolayca çıkartabilmek amacıyla çok büyük olan - veya etrafındaki dokuya çok yapışmış -kanseri küçültmek için ameliyattan önce kemoterapi verilebilir (bu neo-adjuvant veya primer kemoterapi olarak bilinir).

Ameliyattan sonra

Görünen tüm kanser hücreleri çıkarıldıktan sonra bazı kanser hücrelerinin, görülemeyecek kadar küçüktürler, geride kalma riskinden dolayı ameliyattan sonra kemoterapi verilebilir. Amaç bu hücreleri yok etmektir.

Kemoterapi ayrıca, kanser ameliyat sırasında tamamen çıkarılamadığı durumda da verilebilir. Bu durumda kemoterapi kanseri tedavi etmez, ancak onu küçülterek belirtileri azaltır.

Radyoterapi sırasında

Bazen kemoterapi radyoterapiyle aynı zamanda verilir. Buna kemoradyoterapi veya kemo-radyasyon denir.

İlerlemiş kanserde

Kanser etrafındaki dokulara veya vücudun diğer organlarına yayılmışsa (ilerlemiş kanser), kemoterapi tüm kanserleri yok etmek ve hastayı iyileştirmek amacıyla verilebilir. Ancak çoğunlukla böyle durumdaki hastaya verilen kemoterapinin amacı kanseri küçültüp kontrol altına alarak hastanın ömrünü uzatmak ve oluşabilecek belirtileri kontrol etmektir.

Kemik iliği nakliyle ya da kök hücre desteğiyle birlikte yüksek doz kemoterapi

Bazı kanser tipleri için yüksek doz kemoterapi verilmektedir. Bu genellikle başlangıç kemoterapisi bütün kanser hücrelerini yok ettikten sonra kanserin geri gelme riskinin çok yüksek olduğu durumlarda uygulanmaktadır. Yüksek doz kemoterapi normalde kemik iliğini -kan hücrelerinin yapıldığı yer- yok eder. Kemoterapi verildikten sonra kemik iliği nakli yapılması gerekmektedir. Bu, kandan veya kemik iliğinden toplanan kök hücreleri kullanarak yapılır. Yüksek doz tedaviden önce, hastadan veya hücreleri uyan başka birinden kök hücreler toplanır. Tedaviden sonra kemik iliğine yerleştirilir ve bu kök hücreler farklı kan hücreleri geliştirir. Bu tip tedavi yalnız birkaç kanserin tedavisinde kullanılmaktadır.

Kemoterapinin Verilmesi

Kemoterapi ilaçları nasıl verilir?

Kemoterapi, kanser tipine ve ilaçlara göre farklı yöntemlerle verilir.

• Çoğunlukla kemoterapi damara iğne ile verilir (damar içinden). Bu damar yoluyla kemoterapi olarak bilinir.
• Bazı ilaçlar tabletler veya kapsüller şeklinde verilir (ağız yoluyla-oral- kemoterapi).
• Bazıları kas içine enjekte edilir (kas içine enjeksiyon).
• Diğerleri ise derinin altına enjekte edilebilir (deri altından enjeksiyon)

Yukarıdaki yöntemlerle verilen ilaçlar kana karışır ve vücutta dolaşarak kanserli hücrelere ulaşır.

• Bazı kanser tiplerinde kemoterapi omurga etrafındaki sıvıya enjekte edilebilir. Bu intratekal (omurilik zarı geçilerek yapılan enjeksiyon) kemoterapi olarak bilinir.
• Bazen kemoterapi belirli vücut boşluklarına, pelvik (leğen kemiğine ait) boşluğu veya sidik torbası gibi, enjekte edilebilir. Bu boşluk içine kemoterapi olarak bilinir.

Bu yöntemle verilen kemoterapi ilaçları sadece bu bölgede kalır ve vücudun diğer kısımlarındaki hücreleri etkilemez.

• Bazı cilt kanserleri için kemoterapi kremleri kullanılabilir. Sadece kremin uygulandığı yerdeki hücreleri etkiler.

Bazen birkaç farklı yöntem birlikte uygulanabilir. Mesela damar içi yöntemle ağızdan alınan yöntem birlikte kullanılabilir.

İntravenöz Kemoterapi (Toplardamar içinden kemoterapi)

Toplardamardan kemoterapi ilacı vermenin 4 farklı yöntemi vardır. Bunlar;

• Kanül - kolunuzdaki toplardamara veya elinizin üstüne yerleştirilen küçük tüp.
• Central line - göğüs derisinden kalbin yanındaki toplardamara yerleştirilen ince esnek tüp.
• PICC line (periferik venden yerleştirilen santral kateter) - ince, esnek bir tüp koldan eklem yerinden ya da üst kol kısmından bir toplardamardan yerleştirilir ve kalbe yakın bir toplardamara kadar ilerletilir.
• Nakledilebilen port (portkateter olarak da bilinir) - ince, yumuşak bir plastik tüp toplardamara yerleştirilir. Göğsünüzdeki derinin altında veya kolunuzda bir açılma yeri vardır.

Kaynak: http://www.cancerbackup.org.uk/Treatments/Chemotherapy/Generalinformation/Overview