Kemoterapi Nedir?

Kemoterapi Hakkında Genel Bilgi



Kemoterapi bazı kanser tipleri için kullanılan bir tedavidir. Bu bölümde kemoterapi hakkında bilgi verilecektir. Kanser denildiğinde lösemi ve lenfoma gibi kanserleri belirtmektedir.

Kemoterapi kanser hücrelerini yok etmek için kullanılan kanser karşıtı (sitotoksik) ilaçların kullanılmasıdır.

50'den fazla kemoterapi ilacı bulunmaktadır. Bazıları tek başına verilir, fakat çoğunlukla birçok ilaç birlikte verilir. Buna kemoterapi kombinasyonu denilir.
Verilen kemoterapi tedavisi birçok şeye dayanır, ama başlıcaları şunlardır:

• Kanserinizin tipi
• Kanserin vücudunuzda nerede başladığı
• Kanser hücrelerinin mikroskop altında nasıl göründüğü
• Kanserin başka organlarınıza yayılıp yayılmadığı.

Kemoterapi sadece bazı kanser tiplerinin tedavisinde yalnız olarak kullnılır. Ameliyat, radyoterapi, hormon tedavisi, biyolojik tedavi gibi diğer tedavi yöntemleriyle birlikte de kullanılabilir.

Kemoterapi İlaçları Nasıl Çalışır?

Kemoterapi ilaçları kanser hücrelerinin bölünmesini ve çoğalmasını durdurur. İlaçlar kanda taşınırken vücutta herhangi bir yerdeki kanser hücresine ulaşır. Aynı zamanda bazı sağlıklı hücreler tarafından da alınırlar. Sağlıklı hücreler kemoterapinin verdiği zararı onarabilirler, ancak kanser hücreleri onaramaz ve ölürler.

Farklı kemoterapi ilaçları kanser hücrelerine farklı yollarla zarar verirler. Eğer ilaç kombinasyonu kullanılırsa, her bir ilacın kullanılmasının sebebi bu farklı etkileridir.

Maalesef, kemoterapi ilaçları vücudunuzdaki bazı sağlıklı hücrelere etki ederken rahatsız edici yan etkilere neden olurlar. Bununla birlikte, sağlıklı hücrelere verdiği zarar geçicidir ve çoğu yan etki tedavi bittikten sonra ortadan kalkar.

Özellikle vücuttaki belli bölgelerdeki sağlıklı hücreler kemoterapi ilaçlarına duyarlıdır. Bu bölgeler şunları içerir:

• kemik iliği (kan hücrelerini yapar)
• saç folikülleri
• ağız içi tabaka
• sindirim sistemi

Kemoterapi genellikle bir seri tedavi devreleri şeklinde verilir. Her devreden sonra bir dinlenme süresi vardır. Kemoterapi devresi ve ardındaki dinlenme süresi 'kür' olarak bilinir.

Her kemoterapi evresi kanser hücrelerinin çoğunu yok eder, dinlenme süresi ise normal hücrelerin ve dokuların iyileşmesini sağlar.

Neden Kemoterapi Verilir?

• Bazı kanser tipleri için kemoterapi bütün kanser hücrelerini yok eder ve hastalığı tedavi eder.
• Ameliyat ya da radyoterapiden sonra kalan tüm kanser hücrelerini öldürmek için verilebilir.
• Başka tür bir tedaviden önce (ameliyat gibi) kanseri küçültmek için verilebilir.
• Ayrıca kanseri küçültüp ve kontrol altına alarak belirtileri azaltmaya ve ömrü uzatmaya yardım etmek için de verilebilir. Bu, palyatif kemoterapi olarak bilinir.

Kemoterapi Ne Zaman Kullanılır?

Ameliyattan önce

Ameliyat sırasında kolayca çıkartabilmek amacıyla çok büyük olan - veya etrafındaki dokuya çok yapışmış -kanseri küçültmek için ameliyattan önce kemoterapi verilebilir (bu neo-adjuvant veya primer kemoterapi olarak bilinir).

Ameliyattan sonra

Görünen tüm kanser hücreleri çıkarıldıktan sonra bazı kanser hücrelerinin, görülemeyecek kadar küçüktürler, geride kalma riskinden dolayı ameliyattan sonra kemoterapi verilebilir. Amaç bu hücreleri yok etmektir.

Kemoterapi ayrıca, kanser ameliyat sırasında tamamen çıkarılamadığı durumda da verilebilir. Bu durumda kemoterapi kanseri tedavi etmez, ancak onu küçülterek belirtileri azaltır.

Radyoterapi sırasında

Bazen kemoterapi radyoterapiyle aynı zamanda verilir. Buna kemoradyoterapi veya kemo-radyasyon denir.

İlerlemiş kanserde

Kanser etrafındaki dokulara veya vücudun diğer organlarına yayılmışsa (ilerlemiş kanser), kemoterapi tüm kanserleri yok etmek ve hastayı iyileştirmek amacıyla verilebilir. Ancak çoğunlukla böyle durumdaki hastaya verilen kemoterapinin amacı kanseri küçültüp kontrol altına alarak hastanın ömrünü uzatmak ve oluşabilecek belirtileri kontrol etmektir.

Kemik iliği nakliyle ya da kök hücre desteğiyle birlikte yüksek doz kemoterapi

Bazı kanser tipleri için yüksek doz kemoterapi verilmektedir. Bu genellikle başlangıç kemoterapisi bütün kanser hücrelerini yok ettikten sonra kanserin geri gelme riskinin çok yüksek olduğu durumlarda uygulanmaktadır. Yüksek doz kemoterapi normalde kemik iliğini -kan hücrelerinin yapıldığı yer- yok eder. Kemoterapi verildikten sonra kemik iliği nakli yapılması gerekmektedir. Bu, kandan veya kemik iliğinden toplanan kök hücreleri kullanarak yapılır. Yüksek doz tedaviden önce, hastadan veya hücreleri uyan başka birinden kök hücreler toplanır. Tedaviden sonra kemik iliğine yerleştirilir ve bu kök hücreler farklı kan hücreleri geliştirir. Bu tip tedavi yalnız birkaç kanserin tedavisinde kullanılmaktadır.

Kemoterapinin Verilmesi

Kemoterapi ilaçları nasıl verilir?

Kemoterapi, kanser tipine ve ilaçlara göre farklı yöntemlerle verilir.

• Çoğunlukla kemoterapi damara iğne ile verilir (damar içinden). Bu damar yoluyla kemoterapi olarak bilinir.
• Bazı ilaçlar tabletler veya kapsüller şeklinde verilir (ağız yoluyla-oral- kemoterapi).
• Bazıları kas içine enjekte edilir (kas içine enjeksiyon).
• Diğerleri ise derinin altına enjekte edilebilir (deri altından enjeksiyon)

Yukarıdaki yöntemlerle verilen ilaçlar kana karışır ve vücutta dolaşarak kanserli hücrelere ulaşır.

• Bazı kanser tiplerinde kemoterapi omurga etrafındaki sıvıya enjekte edilebilir. Bu intratekal (omurilik zarı geçilerek yapılan enjeksiyon) kemoterapi olarak bilinir.
• Bazen kemoterapi belirli vücut boşluklarına, pelvik (leğen kemiğine ait) boşluğu veya sidik torbası gibi, enjekte edilebilir. Bu boşluk içine kemoterapi olarak bilinir.

Bu yöntemle verilen kemoterapi ilaçları sadece bu bölgede kalır ve vücudun diğer kısımlarındaki hücreleri etkilemez.

• Bazı cilt kanserleri için kemoterapi kremleri kullanılabilir. Sadece kremin uygulandığı yerdeki hücreleri etkiler.

Bazen birkaç farklı yöntem birlikte uygulanabilir. Mesela damar içi yöntemle ağızdan alınan yöntem birlikte kullanılabilir.

İntravenöz Kemoterapi (Toplardamar içinden kemoterapi)

Toplardamardan kemoterapi ilacı vermenin 4 farklı yöntemi vardır. Bunlar;

• Kanül - kolunuzdaki toplardamara veya elinizin üstüne yerleştirilen küçük tüp.
• Central line - göğüs derisinden kalbin yanındaki toplardamara yerleştirilen ince esnek tüp.
• PICC line (periferik venden yerleştirilen santral kateter) - ince, esnek bir tüp koldan eklem yerinden ya da üst kol kısmından bir toplardamardan yerleştirilir ve kalbe yakın bir toplardamara kadar ilerletilir.
• Nakledilebilen port (portkateter olarak da bilinir) - ince, yumuşak bir plastik tüp toplardamara yerleştirilir. Göğsünüzdeki derinin altında veya kolunuzda bir açılma yeri vardır.

Kaynak: http://www.cancerbackup.org.uk/Treatments/Chemotherapy/Generalinformation/Overview

Testis Kanseri Araştırmalarında ve Tedavide Yeni Gelişmeler Nelerdir?

Bu yazım Amerikan Kanser Derneğinin testis kanseri hakkındaki bir yayınının Türkçe'ye çevirisinden bir parçadır.

Testis kanseriyle ilgili önemli araştırmalar birçok üniversite hastanesinde, tıbbi merkezlerde ve enstitülerde yapılmaktadır. Her yıl, bilimadamları hastalığın nedenleri, hastalığı önleme yolları ve tedaviyi iyileştirme konularında yeni bilgiler buluyorlar.

Bilimadamları, hastalığın sebeplerini öğrenmek için testis kanseri hücrelerinin DNA'sındaki değişiklikleri çalışıyorlar. Umutları, daha fazla bilginin daha doğru, efektif tedaviye yol göstermesidir. Genetik değişikliklerin daha iyi anlaşılması, doktorlara hangi hastanın sadece ameliyatla tedavi edilip, hangi hastanın ek tedaviye ihtiyacı olduğu konusunda karar vermelerine de yardımcı olacaktır.
Klinik deneyler doktorların kanser tedavi yaklaşımlarını değiştirmektedir ve daha fazla soruya cevap vermeleri beklenmektedir. Örneğin çalışmalar, hangi hastanın iyi görünüşe sahip olduğunu hangi hastanın lenf nodu ameliyatına ya da radyasyona ihtiyaç duymayabileceğini tahmin etmeye yardımcı faktörler ortaya koymuştur. Çalışmalar aynı zamanda belli hastaların daha yoğun tedaviden yararlanabileceğini gösteren elverişsiz sonucu önceden belirleyen faktörler bulmuşlardır.
Yeni ilaçlar ve yeni ilaç kombinasyonları tekrarlayan kanserleri olan hastalar için denenmektedir. Zayıf görünüme(prognoz) sahip tümörlü hastaların yoğun tedaviyi tolere etmelerine yardım etmek için kök hücre nakli çalışılmaktadır. Bunlardan başka kemoterapi kombinasyonlarının yararlılıklarını azaltmadan, bazı ilaçların çıkarılmasıyla, yerine yenilerinin konulmasıyla veya dozlarının azaltılmasıyla yenilenerek yan etkileri azaltılmasına çalışılıyor.
Güncel araştırmalar gösteriyor ki HIV-pozitif hastalarda testis kanseri gelişme riski yükselmektedir. HIV durumlarına rağmen bu hastaların bir çoğu HIV enfeksiyonunun ilaç tedavileri sayesinde, standart tedaviyle (orşiektomi, kemoterapi ve/veya radyoterapi) iyileşebiliyorlar.
Günümüzde daha çok insan testis kanserinden kurtulmayı başarabildiği için, doğurganlık önemli bir sorun haline gelmiştir. Desteklenmiş üreme yöntemlerindeki gelişmeler sayesinde (vitro döllenme gibi) sperm sayıları çok düşük erkeklerin bile baba olmaları mümkün hale gelmiştir. bazı durumlarda, testis biyopsisinden alınan sperm hücreleri de diğer seçenekler başarısız olduğunda kullanılabilmektedir.

Tedavi İşe Yaramıyorsa Ne Olacak?

Bu yazım Amerikan Kanser Derneğinin testis kanseri hakkındaki bir yayınının Türkçe'ye çevirisinden bir parçadır.

Eğer kanser bir tip tedaviden sonra büyümeye devam ediyorsa, veya ettiyse, genellikle kanseri tedavi edebilecek veya kanseri, sizi daha uzun süre ve daha iyi yaşatacak kadar küçültebilecek tedavi planları denenebilir.

Diğer taraftan, çeşitli tedaviler uygulanmasına rağmen kanser tedavi edilemediyse, geçen zamanda kanser bütün tedavilere dayanıklı gelmeye meyillidir. Bu durumda sürekli doktor ziyeretlerini ve tedavi yan etkilerini de düşünerek; yeni bir tedaviye başlamanın sınırlı faydasını, olası zarar beklentisiyle karşılaştırmak gerekir.

Her insanın bu konuya bakışı farklıdır. Bazıları kalan sınırlı sürede rahat yaşamaya odaklanmak isteyebilir.

Tıbbi olarak herşeyi deneyip işe yaramaması durumu, kanserle olan savaşınızdaki en zor zamandır. Doktorunuz yeni tedavi tavsiye etse de, tedaviye devam etmenin kurtulma şansınızı ya da sağlığınızı iyileştirmeyeceğini düşünmeye ihtiyacınız olabilir.

Eğer kanserle savaşmaya sonuna kadar devam etmek istiyorsanız, daha çok tedavinin hiçbir fayda sağlamayacağı tuhaflığını düşünmeniz gerekir.

Çoğu durumda doktorunuz sizin düşündüğünüz tedavinin cavap verme oranını tahmin edebilir. Bazıları, doktorlar şansın %1'den az olduğunu söyleseler de daha fazla kemoterapi ya da radyoterapi isteyebilirler. Bu durumda, seçtiğiniz planı neden seçtiğiniz konusunda düşünmeye ihtiyacınız olabilir.

Neye karar verirseniz verin, olabildiği kadar rahat olmanız önemlidir. Yaşayabileceğiniz tüm belirtiler(ağrı gibi) için yardım ve tedavi isteyin. Bu tip tedaviye palyatif tedavi (tedavi etmeden yatıştırıcı ve rahatlatıcı ilaç veya tedavi) denir.

Palyatif tedavi bu belirtilerden kurtulmanızı sağlar. Ancak hastalığı tedavi etmez. Bu tedavinin amacı yaşam kalitenizi yükseltmektir. Bazen bu belirtileri tedavi etmek için uygulanan tedavi, kanser tedavisinde uygulananla benzerdir. Mesela kemiğe metastaz kanserden kaynaklanan kemik ağrısını hafifletmek için radyoterapi verilebilir. Veya bağırsak tıkanmasına neden olmaması için tümörü küçültmek için kemoterapi uygulanabilir. Fakat bunlar kanseri tedavi etmek amacıyla uygulanan tedaviyle aynı değildir.

Unutmayın ki umut etmeyi sürdürmek önemlidir. Kanser tedavisindeki umudunuz parlak olmayabilir, ancak hala aileniz ve arkadaşlarınızla mutlu ve anlamlı güzel vakit geçirmek için umut vardır. Bu zamanda kanser tedavinize ara vermek hayatınızda sizin için önemli olan şeylere tekrar odaklanmak için bir fırsattır. Her zaman yapmak istediğiniz şeyleri yapmak için ve yapmayı sevmediğiniz şeylerden uzaklaşmak için iyi bir zamandır.