Bu yazım Amerikan Kanser Derneğinin testis kanseri hakkındaki bir yayınının Türkçe'ye çevirisinden bir parçadır.
Risk faktörü hastalığa yakalanma riskini değiştiriyor. Farklı kanserler için farklı risk faktörleri vardır. Mesela derinin güçlü güneş ışığına maruz kalması deri kanseri için bir risktir. Sigara içmek birçok kanser türü için bir risktir. Ama sıklıkla bir veya hatta birçok risk faktörüne sahip olmak sizin hastalığa yakalanacağınız anlamına gelmez. Aynı şekilde hiç risk faktörüne sahip olmamanız da hastalığa yakalanmayacağınızı göstermez.
Bilim adamları bir erkeğin testis kanserine yakalanmasına yol açan çok az risk faktörü buldular. Bir erkek bir ya da birden çok risk faktörünü taşısa bile bu risk faktörlerinin kanser gelişimine katkısını anlamak mümkün değil. Ayrıca, birçok testis kanseri teşhisi konmuş erkekte bilinen risk faktörlerinden hiçbirine rastlanmamıştır.
İnmemiş testis: Kriptorşidizm veya inmemiş testis olarak bilinen durum, testis kanseri risk faktörlerinden en önemlilerinden biridir. Testis kanseri vakalarının yaklaşık %10’u inmemiş testis öyküsü olan erkeklerde görülüyor. Normalde testisler fetüsün karın bölgesinde gelişirler ve doğumdan önce skrotuma(testis kesesi) inerler. Ancak erkek çocukların yaklaşık %3’ünde testisler doğumdan önce aşağıya inmezler. Bazen karın içinde kalır. Bazen testis inmeye başlar ancak kasık bölgesinde sıkışır.
Çoğu zaman, inmemiş testis çocuğun birinci yılında keseye inmeye devam eder. Eğer testis çocuk bir yaşını doldurduğunda inmediyse muhtemelen kendiliğinden aşağı inmeyecektir. Bazen testisi skrotuma getirmek için orşiyopeksi adı verilen bir ameliyat yapılması gerekir.
İnmemiş testis öyküsü olan bir erkekte testis kanseri gelişme riski yüksektir. Bazı uzmanlar testisi karında kalanların bir parça da olsa aşağıya inmiş olanlara göre daha fazla risk altında olduklarına inanıyorlar. Çoğu kanser vakalarının inmemiş testiste görülmesine rağmen %25’e yakın durumda kanser normal inmiş testiste oluşuyor.
İnmemiş testis ameliyatının çocukluğun erken evresinde yapılmasının germ hücreli tümör gelişme riskini azaltacağına dair bazı kanıtlar bulunmaktadır. Testis kanseri riskini azaltmak için bu ameliyatın yapılması için en iyi zaman tam belli değil. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki uzmanlar, kanserle bağlantılı olmayan sebeplerden dolayı(kısırlık gibi), bu ameliyatın çocuğun birinci doğum gününden hemen sonra yapılmasını tavsiye ediyorlar. Yakın zamanda yapılmış kapsamlı bir çalışma 12 yaşından sonra bu ameliyatı yaptıranların, daha erken yaşlarda ameliyat olanlara kıyasla testis kanserine yakalanma riskinin arttığını göstermiştir.
Aile öyküsü: Testis kanseri olan bir aile öyküsü riski artıran bir faktördür. Eğer bir erkek testis kanseriyse erkek kardeşlerinde ve oğullarında görülme riski yüksektir. Ancak, testis vakalarının sadece %3’ünün ailesinde testis kanseri öyküsü bulunmuştur. Bu da çoğu erkeğin bu hastalığı çocuklarına taşımadığını gösteriyor.
HIV enfeksiyonu: İnsan bağışık yetmezlik virüsü(HIV) taşıyanlar, özellikle AIDS olanlar yüksek risk grubundadır. Testis kanseri riskini artıran başka bir enfeksiyon bulunmamıştır.
Karsinoma in situ(CIS): Bu durum herhangi bir belirtiye ya da kitleye sebep olmuyor. Testisteki karsinoma in situnun ne kadar sıklıkla testis kanserine dönüştüğü belli değil. Bazı vakalarda karsinoma in situ, kısırlık için yapılan tetkiklerde ya da inmemiş testis için yapılan ameliyatta bulunuyor. Avrupa’daki doktorlar Amerika’dakilere göre karsinoma in situyu taramaya daha fazla eğilimli. Bu belki de Amerika’da teşhisin ve kansere dönüşmesinin neden Avrupa’dan daha az olduğunu açıklıyor.
Diğer testisin kanseri: Testis kanseri öyküsü bir diğer risk faktörüdür. Kanser tedavisi görmüş kişilerin yaklaşık %3-4’ünde diğer testiste de kanser gelişebilir.
Yaş: Testis kanserlerinin %95’i 20 ve 54 yaşları arasında gelişiyor. Fakat bu kanser bebeklerden yaşlı erkeklere kadar her yaştaki erkeği etkilemektedir.
Irk ve etnik köken: Beyaz ırkın testis kanseri riski siyah ırkın riskinin 5 katı, Asyalı Amerikalıların ve Amerika yerlilerininkinin 3 katı kadardır. Bu farkın nedeni bilinmiyor. Dünya çapında ise bu hastalık Amerikalı ve Avrupalı erkeklerde, Afrika ve Asyalı erkeklere göre daha fazla görülüyor.
Vücut ölçüleri: Bazı çalışmalar uzun erkeklerde testis kanseri gelişme riskinin fazla olduğunu bulurken diğer çalışmalar bunu doğrulamıyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder