Testis Kanseri Nasıl Evrelenir?

Bu yazım Amerikan Kanser Derneğinin testis kanseri hakkındaki bir yayınının Türkçe'ye çevirisinden bir parçadır.

Evreleme kanserin ne kadar yayıldığını gösteren bir aşamadır. Testis kanserini teşhiste kullanılan testlerin yanı sıra görüntüleme testleri de evreleme aşamasında kullanılır.

Kanserin evrelenmesi tedavi planının kararında ve hastalığın gelişimi, süresi ve sonucu hakkındaki tahminde(prognoz) çok önemlidir. Eğer testis kanseriyseniz kanserin nasıl evrelendiğini öğrenmek için sorular sorabilirsiniz. Evreleme aşamasını ne kadar iyi bilirseniz kendi tedavi planınıza karar verirken o kadar aktif rol alabilirsiniz.

TNM Evreleme Sistemi

Kanserin tanımlanması ve yayılımını özetlemek için bir evreleme standardı geliştirilmiştir. Testis kanseri TNM sistemini kullanarak evrelendirilir. Bu sistem Amerikan Kanser Komitesi (AJCC) tarafından geliştirilmiştir.

Testis kanserinin evrelendirilmesi 4 temel bilgiyi içerir:

T birincil tümörün testis etrafındaki dokulara ne kadar yayıldığını gösterir.

N kanserin bölgesel lanf nodlarına ne kadar yayıldığını gösterir.

M kanserin metastaz(bölgesel olmayan lenf nodlarına ya da diğer organlara yayılması) yapıp yapmadığını gösterir.

S sadece testis kanseri için kullanılan özel bir sınıflandırmadır. Bazı testis kanserleri tarafından üretilen belli proteinlerin(tümör belirteçleri) serum seviyelerini gösterir.

T, N, M ve S’den sonra gelen harf ya da rakamlar daha detaylı bilgi vermek için kullanılır. 0’dan 4’e kadar olan rakamlar artan şiddeti anlatır. T’den sonra gelen ‘is’ in situyu belirtir; tümörün bir yerde olduğunu ve daha derin dokulara geçmediğini gösterir. T, N, M veya S’den sonra gelen X harfi, bilgi olmadığı için ‘belirtilmemiş’ anlamını taşır.

Primer Tümör (T)

TX: Primer tümör değerlendirilemiyor.

T0: Primer tümör bulgusu yok.

Tis: Karsinoma in situ (yayılmamış kanser hücreleri)

T1: Tümör testise ve spermin son olgunlaşması için gittiği, testis yanındaki dar tübüllere(epididim) yayılmamış. Kanser, tümörün yakınındaki kan ve lenf damarlarına yayılmamış. Kanser, testisi saran katmanın iç kısmına(tunika albuginea) yayılmış olabilir, ama testisi saran dış katmana(tunika vaginalis) yayılım yok.

T2: T1’e benzer, ancak kanser kan damarlarına, lenf damarlarına veya tunika vaginalise yayılmıştır.

T3: Tümör spermatik korda(kan damarlarını, lenf damarları, sinirleri ve vas deferansı içerir) yayılmıştır.

T4: Tümör testisin dışını saran deriye(skrotum) yayılmıştır.

Bölgesel lenf nodları(düğümleri) (N)

NX: Bölgesel lenf nodları değerlendirilemiyor.

N0: Bölgesel lenf nodlarında metastaz(yayılma) yok.

N1: En büyük boyutu 2 cm veya daha az tek lenf nodu veya hiçbirinin en büyük boyutu 2 cm’den büyük olmayan birden çok lenf nodu metastazı

N2: 2 cm’den büyük en az bir lenf nodu metastazı, ancak hiçbirinin boyutu 5cm’den büyük değil.

N3: 5cm’den büyük en az bir lenf nodu metastazı.

Eğer lenf nodları ameliyat sırasında çıkarılmışsa biraz daha farklı bir sınıflandırma yapılır:

pNX: Bölgesel lenf nodları değerlendirilemiyor

pN0: Bölgesel lenf nodlarında metastaz yok

pN1: En büyük boyutu 2cm veya daha küçük 5 veya daha az sayıda, hiçbirinin en büyük boyutu 2cm’den fazla olmayan lenf nodu metastazı(yayılımı)

pN2: En büyük boyutu 2cm’den büyük ancak 5cm’den küçük veya hiçbiri 5cm’den büyük olmayan 5 adetten fazla sayıda lenf nodu metastazı, veya tümörün lenf nodu dışına uzanım gösterdiğine dair bulgu olması

pN3: En büyük boyutu 5cm’den büyük lenf nodu metastazı

Uzak metastaz (M)

MX: Uzak metastaz değerlendirilemiyor

M0: Uzak metastaz(tümör dışındaki lenf düğümlerine veya diğer organlara, akciğer gibi, yayılım) yok

M1: Uzak metastaz var

M1a: Tümör uzak lenf düğümlerine veya akciğere metastaz yapmış

M1b: Tümör organlara, karaciğer, beyin, kemik ve diğerleri gibi, metastaz yapmış

Serum tümör belirteçleri (S)

	LDH (U/litre)	HCG (mIU/ml)	AFP(ng/ml)
Sx	Tümör belirteçleri elde yok veya çalışılmamış.
S0	Normal	Normal	Normal
S1	<1,5>	<5,000	<1,000
S2	1,5-10 x Normal	5,000 – 50,000	1,000 – 10,000
S3	>10 x Normal	>50,000	>10,000

Not: Normal değerler laboratuarlar arasında değişebilmektedir. Kendi aralığınız için doktorunuza danışın.

LDH= laktat dehidrogenez (ünite/litre = U/l)

HCG= insan koriyonik gonadotropin (mili-uluslar arası ünite/mililitre = mIU/ml)

AFP= alfa-fetoprotein (nanogram/mililitre = n/ml)

TNM evreleme sistemini kullanırken, tümörün, lenf nodlarının ve serum belirteçlerinin tanımları evre gruplandırılması denilen bir proseste birleştirilir ve Roma rakamlarıyla belirtilir.

EVRE GRUPLANDIRILMASI

Evre	T	N	M	S
Evre 0	Tis (in situ)	N0	M0	S0
Evre I	T1-4	N0	M0	SX
Evre IA	T1	N0	M0	S0
Evre IB	T2-T4	N0	M0	S0
Evre IS	Herhangi bir T	N0	M0	S1-3
Evre II	Herhangi bir T	N1-3	M0	SX
Evre IIA	Herhangi bir T	N1	M0	S0-1
Evre IIB	Herhangi bir T	N2	M0	S0-1
Evre IIC	Herhangi bir T	N3	M0	S0-1
Evre III	Herhangi bir T	Herhangi bir N	M1	SX
Evre IIIA	Herhangi bir T	Herhangi bir N	M1a	S0-1
	Herhangi bir T	Herhangi bir N	M1a	S1
Evre IIIB	Herhangi bir T	N1-3	M0	S2
	Herhangi bir T	Herhangi bir N	M1a	S2
Evre IIIC	Herhangi bir T	N1-3	M0	S3
	Herhangi bir T	Herhangi bir N	M1a	S3
	Herhangi bir T	Herhangi bir N	M1b	Herhangi bir S

TNM sisteminin bir başka uygulamasıysa ilerlemiş hastalık için kanseri düşük, orta ve zayıf Outlook olarak sınıflandırmaktadır. Yüksek riskli gruptaki hastalara bazı doktorlar daha agresif kemoterapi rejimleri uygulamaktadır.

Risk Durumu	Nonseminom	Evre	Seminom	Evre
İyi görünüm	Akciğer dışı yayılım٭ yok İyi belirteç seviyeleri AFP <> HCG <> LDH <>	IS (S1) IIA (S1) IIB (S1) IIC (S1) IIIA	Akciğer dışı yayılım٭ yok AFP normal HCG ve LDH herhangi bir seviyede olabilir	IIC IIIA IIIB IIIC
Orta görünüm	Akciğer dışı yayılım٭ yok Orta belirteç seviyeleri AFP 1,000 - 10,000 HCG 5,000 – 50,000 LDH 1,5 – 10	IS (S2) IIC (S2) IIIB	Akciğer dışı yayılım٭ yok AFP normal HCG ve LDH herhangi bir seviyede olabilir	IIIC akciğer yayılımsız٭
Zayıf görünüm	Akciğer dışı yayılım٭ yok Yüksek belirteçler AFP>10,000 HCG>50,000 LDH>10	IS (S3) IIC (S3) IIA IIIC	Hiçbir zaman (seminom hiçbir zaman zayıf görünüm olarak sınıflandırılmaz)

٭Beyin, karaciğer gibi akciğer dışındaki yayılım genellikle daha zayıf bir görünümü ifade eder. AFP= alfa fetoprotein; HCG= insan koriyonik gonadotropin; LDH= laktat dehidrogenez; <> büyüktür demek

İyi görünüme sahip hastaların 5 yıllık sağ kalım oranları %91, orta görünüme sahip olanların %79, ve zayıf görünüme sahip olanların %48’dir. Bu sağ kalım oranları 10 yıldan daha uzun süre önce tedavi edilmiş insanlardan belirlenen oranlardır. Bugün sağ kalım oranları daha yüksektir.

Tekrar etmiş hastalık

Tekrar etmiş hastalık kanserin tedavi edildikten sonra tekrar gelişmesi demektir. Testis kanseri testiste(eğer ameliyatla alınmadıysa) veya vücudun diğer bir parçasında tekrar edebilir.